درس اخلاق شماره 622 فطرت و هدایت انسان‌ها / آیت‌الله بهاءالدینی فطرت انسانی، فطرت هدایت و ایمان به خدای تعالی است. آنچه انسان را از این فطرت خارج می‌کند، معصیت خدای تعالی و اطاعت از شیطان است؛ چه شیطان داخلی که هوا و هوس خود انسان است و یا شیطان خارجی که هوا و هوس دیگران است...
درس اخلاق شماره 621 همت و لیاقت / آیت‌الله بهاءالدینی خدای تعالی همه نعمت‌های بی‌حد و حصرش را در اختیار بشر گذاشته است؛ منتها بشر به اندازه همت خودش استفاده می‌کند. انبیا و اولیا به اندازه همت و لیاقت خودشان استفاده می‌کنند. هر اندازه لیاقت و همت عالی باشد، استفاده از این عالم به حسب روحانیت و مادیت عالی‌تر است.
پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم با تمام موجودات جهان آشنا بود، با ملائکه و با مقربین درگاه خدا مصاحبت داشت، با اهل قبور آشنا بود، با عالم برزخ و قیامت آشنا بود، آن‌ها یک‌چنین علومی داشتند. خدا نصیب همه کند که از برکات اسلام و از علوم اسلامی استفاده کنند و این تابع همت و لیاقت انسان است و همت عالی و لیاقت کامل هم از برکات خداست...
درس اخلاق شماره 619 حقوق مؤمن نسبت به برادر دینی / آیت‌الله محقق کابلی یکی از چیزهایی که بسیار سفارش شده و از نظر اسلام و مذهب حقه جعفری به آن زیاد تأکید شده است، حق برادر مؤمن است. وقتی احادیث و روایات را مطالعه می‌کنیم، اهمیت حق برادر مؤمن را متوجه می‌شویم. حدیثی در بحارالانوار منقول است که «والله انّ المؤمن لأعظم حقاً مِن الکعبة.» (بحارالانوار 222/71) این خیلی عجیب است. کعبه که خانه خداوند یاد شده و در هر سال مردم به طوافش می‌روند، با این حال امام صادق علیه السلام حرمت مؤمن را از کعبه بالاتر می‌داند. وقتی مؤمن این قدر ارزش و احترام دارد، چه‌طور می‌شود که انسان جرأت کند که سوء‌ظن به او پیدا کند و به دنبال آن توهین کند و تهمت بزند...
درس اخلاق شماره 618 معرفت نفس، با فضیلت‌ترین حکمت / آیت‌الله خائفی اگر ما صد‌ها سال حکمت بخوانیم، فلسفه بخوانیم، فقه و اصول بخوانیم و بر همه دانش‌های عالم تسلط پیدا کرده باشیم، لکن اگر به نفس خود آشنایی پیدا نکنیم، راه به جایی نخواهیم برد. بنابراین با فضیلت‌ترین حکمت، معرفت نفس و شناخت نفس است...
درس اخلاق شماره 614 اخلاص در عمل / آیت‌الله محقق کابلی آنچه برای بندگان خدا ضرورت دارد، اخلاص در عمل است. خداوند در قرآن می‌فرماید: یومٌ لا ینفع مال و لا بنون إلّا مَن أتی الله بقلبٍ سلیم؛ شعراء/89
اگر انسان صبغه الهی نداشته باشد، مال و فرزند به دردش نمی‌خورد. اگر صبغه الهی بود، آن‌وقت اگر برای مردم بیمارستان و مدرسه درست کرد، این مال به درد می‌خورد. مقصود این است که مال و فرزند مادی‌اند و لذا اگر رنگ خدایی نداشته باشند، فایده ندارند. تنها چیزی که برای انسان فایده دارد، قلب سلیم است و انسان با قلب سلیم به محضر الهی برود...
درس اخلاق شماره 613 راه‌حل درمان امراض روحی، قلبی و نفسی / آیت‌الله خائفی این‌که ما دوست داشته باشیم که دیگران به ما احترام و تجلیل کنند، این یک عیب و بیماری روحی است. برای درمان امراض روحی، قلبی و نفسی باید به‌سراغ انسان‌هایی رفت که در راه خدا قرارگرفته‌اند و عظمت‌الله در قلبشان تجلی پیداکرده و خالص و خودساخته‌اند. اگر چنان‌چه بیماران روحی و نفسی و قلبی به چنین گروهی پیوستند، مسائل‌شان حل می‌شود و امراضشان بهبود می‌یابد. باید سعی کنیم که تابع کسانی بشویم که خداوند تبارک‌وتعالی را مرجع خودشان قرار داده‌اند و از غافلون نباشند...
درس اخلاق شماره 612 گام اول در سیرو سلوک / آیت‌الله حق شناس تهرانی در روایات وارد شد که هیچ پرده‌ای بین بنده و پروردگارش تاریک‌تر و ضخیم‌تر از هوای نفس نیست و لذا قدم اول در سیر و سلوک الی الله، خروج از بیت ظلمانی نفس و خودبینی و دور شدن از مقام کثرت است. اگر خروج از نفسانیت صورت گرفت، آن وقت شخص مسافر الی الله خواهد بود وگرنه مدعی سفر است و سیری نکرده است. نوعاً ما گرفتار نفس خودمان هستیم و همین نفس است که ما را پایبند پول و مقام و نظایر آن می‌کند، پایبند اطوار دنیوی می‌کند...
درس اخلاق شماره 611 مراتب ورع / آیت الله حق شناس تهرانی ایمان دو قسمت دارد: یکی رفع مانع است و دیگری ایجاد مقتضی. ما نوعاً ایجاد مقتضی می‌کنیم؛
یعنی دعا می‌خوانیم، اطاعت می‌کنیم، نماز می‌خوانیم، اما اگر در برابر یک عمل حرام و گناهی قرار بگیریم، آنجا دیگر مالک خودمان نیستیم.
چرا من بعد از گذشت سال‌های طولانی به آن مقامات عالیه نرسیده‌ام؟ چرا من مورد عنایت پروردگار واقع نشده‌ام؟ انسان برای طی مسیر اخلاق در کنار ایجاد مقتضی، به شدت نیاز به رفع موانع دارد و آن با رعایت تقوا و ورع حاصل می‌شود...
درس اخلاق شماره 610 رفع تخیل و توهم شیطانی / آیت‌الله‌العظمی مظاهری مردم هر انسانی فکر دارد و نمی‌شود که انسان بی‌فکر باشد، چه در خواب و چه در بیداری، اما گاهی این فکرها در بیداری، تخیل و توهم است.
تخیلات، وسوسه‌ها و توهمات بی‌جا سبب می‌شود که نفس انسان اطمینان و ثبات خود را از دست بدهد و متزلزل گردد و دچار شک و تردید شود...
درس اخلاق شماره 609 مقام مراقبه آیت الله حق شناس تهرانی اگر شما بخواهید مسیر تربیت اخلاقی و تهذیب نفس را پیش بگیرید، باید از راه مراقبه پیش بروید. مقام مراقبه این است که بدانیم در حضور و محضر چه کسی هستیم که حتی نسبت به خطورات و تصورات ذهنی ما هم آگاه است. شخصی سوال کرد: یا رسول‌الله! معنای آیه «علیم بذات الصدور(حدید/6)» چیست؟ حضرت فرمود: یعنی تصوراتی که در ذهن شما پیدا می‌شود، اعم از خیال معصیت یا خیال حسنات و یا کار نیک که می‌کنید، همه این ها در حضور و محضر پروردگار است. خدا رحمت کند، رهبر کبیر انقلاب امام خمینی قدس سره را که می‌فرمود: «عالم همه محضر حق تعالی است و شما درحضور حق تعالی هستید» ارزش مراقبه نزد علامه طباطبایی قدس سره...
درس اخلاق شماره 608 مؤمن از نگاه امیرالمؤمنین / آیت الله حق شناس تهرانی امیرالمؤمنین در اوصاف مومن می‌فرماید:«یصف الحق و یعمل به؛ یعنی مومن حق را توصیف می‌کند و به آن عمل می‌کند. «لایدع للخیر غایه الا امها؛ مؤمن می‌پرسد که کدام فضیلت است که من به ان متخلق نیستم؟ ولذا یک یک فصائل را قصد می‌کند. مومن می‌گوید که من باید از تمام فضائل انسانیت برخوردار شوم. همین یک موعظه برای من و شما کافی است. با دیدن این روایت باید خجالت بکشیم. اگر به این احادیث عمل نکنید از رحمت خدا دور خواهید شد، باید عمل بکنید. وقتی که دانستید، باید در عمل پیاده کنید، آقاجان من! اگر نمی‌توانی همه نماز هایت را اول‌وقت بخوانی، حتی‌المقدور یک وعده اش را اول وقت بخوان، وعده‌های دیگر را هم باید از پروردگار عزیز درخواست کنی...
درس اخلاق شماره 607 اهمیت نماز شب در زی طلبگی / آیت‌الله‌العظمی مظاهری این دستورالعملی که در اول سوره مزمل آمده و آن شب بیداری و سحرخیزی است، یک دستورالعمل مهم و تأثیرگذار در شئون مختلف زندگی می‌باشد.
آیه می‌فرماید: «یا ایها المزمل ٭ قم اللیل إلا قلیلاً ٭ نصفه أونقص منه قلیلاً ٭ أو زد علیه»؛ یعنی به اندازه ممکن در شب بیدار باش، یک ساعت بیداری قبل از اذان صبح در زندگی تأثیر دارد. برای این‌که در کارهایمان توفیق پیدا کنیم، برای این‌که در روز مشکل روحی پیدا نشود، خیلی تأثیر دارد...
درس اخلاق شماره 606 مراقبه و مشارطه / آیت‌الله‌العظمی مظاهری قانون مراقبه برای پیشرفت اخلاقی، قانون خوبی است؛ برای این‌که حالت توجه به این‌که خودمان در محضر خدا هستیم به ما روی می‌دهد. اگر شخصی بتواند این توجه را دائمی‌اش کند، به رتبه بسیار بالایی از معنویت می‌رسد. بزرگان ما مثل شیخ انصاری و حضرت امام خمینی عصمت را مرتبه آخر توجه، معنا کردند. اگر هدف از خلقت را دوام توجه بدانیم و این دوام توجه برای کسی اگر دائمی شود دیگر فرد گناه نمی‌کند و به‌طور ناخودآگاه همه صفات رذیله ریشه‌کن می‌شود. برای یک طلبه باید این معرفت حاصل شود که ما در محضر خدا و وجود مقدس حضرت ولی‌عصر عجل الله هستیم و قیام و قوام وجودی ما به‌واسطه ایشان است و این توجه‌ها خیلی کار می‌رسد...
درس اخلاق شماره 605 مراقبه و مشارطه / آیت‌الله مظاهری قانون مراقبه برای پیشرفت اخلاقی، قانون خوبی است؛ برای این‌که حالت توجه به این‌که خودمان در محضر خدا هستیم، به ما روی می‌دهد. اگر شخصی بتواند این توجه را دائمی‌اش کند، به رتبه بسیار بالایی از معنویت می‌رسد. بزرگان ما مثل شیخ انصاری و حضرت امام خمینی عصمت را مرتبه آخر توجه، معنا کردند. اگر هدف از خلقت را دوام توجه بدانیم و این دوام توجه برای کسی اگر دائمی شود دیگر فرد گناه نمی‌کند و به‌طور ناخودآگاه همه صفات رذیله ریشه‌کن می‌شود...
درس اخلاق شماره 601 هشت خصلت مؤمن در کلام پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم حضرت آیت‌الله علوی گرگانی
قال رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم«یَا عَلِیُّ، یَنْبَغِی أَنْ یَکُونَ فِی الْمُؤْمِنِ ثَمَانُ خِصَالٍ: وَقَارٌ عِنْدَ الْهَزَاهِزِ، وَ صَبْرٌ عِنْدَ الْبَلَاءِ، وَ شُکْرٌ عِنْدَ الرَّخَاءِ، وَ قُنُوعٌ بِمَا رَزَقَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ، وَ لَا یَظْلِمُ الْأَعْدَاءَ، وَ لَا یَتَحَامَلُ عَلَى الْأَصْدِقَاءِ، بَدَنُهُ مِنْهُ فِی تَعَبٍ، وَ النَّاسُ مِنْهُ فِی رَاحَةٍ». از جمله فرمایشاتی که پیغمبر بزرگوار به امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمودند:
«یَا عَلِیُّ یَنْبَغِی أَنْ یَکُونَ فِی الْمُؤْمِنِ ثَمَانُ خِصَالٍ؛ سزاوار است شخص مؤمن این هشت ویژگی را داشته باشد...
درس اخلاق شماره 600 سیر و سلوک الی‌الله / آیةالله‌العظمی مظاهری بوعلی سینا در آخر اشارات می‌گوید: سیر و سلوک الی‌الله شوق می‌خواهد، اراده می‌خواهد، اما نه شوق و اراده معمولی، بلکه نظیر کسی که آتش، سر تا پای او را گرفته باشد. به عبارت دیگر باید شبانه‌روز برای سیر و سلوک در حرکت باشد، که قرآن شریف از این به «سبح طویل» تعبیر می‌کند و در ضمن یک دستورالعمل در همان روزهای اول به پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: «إنّ لک فی النهار سبحاً طویلاً»(مزمل،7)؛ یا رسول‌الله! شب‌زنده‌داری و نماز شب، توسل و راز و نیاز، تمسک به قرآن و...
درس اخلاق شماره 599 پنج درسی که از امام علی علیه السلام باید آموخت / آیت الله محقق کابلی رحمه الله علیه
حضرت علی علیه السلام در حکمت 82 نهج‌البلاغه، می‌فرماید:
شما را به پنج چیز سفارش مىکنم که اگر براى آن‌ها شتران را پر شتاب برانید و رنج سفر را تحمّل کنید سزاوار است:
« لاَ یَرْجُوَنَّ أَحَدٌ مِنْکُمْ إِلاَّ رَبَّهُ، وَلاَ یَخَافَنَّ إِلاَّ ذَنْبَهُ، وَلاَ یَسْتَحْیِیَنَّ أَحَدٌ منکم إِذَا سُئِلَ عَمَّا لاَ یَعْلَمُ أَنْ یَقُولَ: لاَ أَعْلَمُ، وَلاَ یَسْتَحْیِیَنَّ أَحَدٌ إِذَا لَمْ یَعَلَمِ الشَّیْءَ أَنْ یَتَعَلَّمَهُ. وَ علیکم بِالصَّبْرِ، فَإِنَّ الصَّبْرَ مِنَ الاِِْیمَانِ کَالرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ...»...
درس اخلاق شماره 598 مراحل موت در مسیر انسان / آیت‌الله حق‌شناس تهرانی موت احمر
در حدیث آمد که عمل بنی آدم خالص نمی‌شود، مگر این‌که چهار مرحله موت را طی کند. اولین مرحله، موت احمر است و موت احمر تحمل اذیت مردم است.
به آیت‌الله‌العظمی شیخ محمدتقی خوانساری عرض کردم: آقا! برخی از همشهری‌ها به حجره بنده می‌آیند و مزاحم مطالعه و عبادت بنده می‌شوند. ایشان فرمودند: اگر شما بخواهید به مقام عالی برسید، باید اذیت‌های مردم را تحمل کنید و بعد هم به این روایت نبی مکرم صلی الله علیه و آله و سلم اشاره فرمودند که عندالله مقامی است که فقط با تحمل اذیت به آن مقام می‌توان رسید...
درس اخلاق شماره 597 عوامل شقاوت و بدبختی انسان / حضرت آیت‌الله علوی گرگانی یکی از بیماری‌های خطرناک اخلاقی انسان، قساوت قلب است و نحوه به‌وجود آمدن قساوت قلب هم بسیار ساده است. رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند: «یَا عَلِیُّ، أَرْبَعُ خِصَالٍ مِنَ الشَّقَاءِ: جُمُودُ الْعَیْنِ، وَ قَسَاوَةُ الْقَلْبِ، وَ بُعْدُ الْأَمَلِ، وَ حُبُّ الْبَقَاءِ». (خصال/1/243)
چهار خصلت است که باعث شقاوت و بدبختی انسان می‌شود که ان‌شاءالله خدا هیچ‌یک از ما را به آن مبتلا نکند. این چهار چیز عوامل بدبختی بشر است. این را واقعاً از خدا بخواهید که ما را حفظ کند تا مبتلا به این صفات رذیله نباشیم؛ چون خیلی مهم است که پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم از این خصلت تعبیر به شقاوت می‌کنند...
درس اخلاق شماره 596 نماز شب علاج دردهای معنوی و مادی / آیت‌الله حق‌شناس تهرانی در روایت آمده که «إنّ العبد إذا تخلی بسیده فی جوف اللیل المظلم و ناجاه اثبت الله النور فی قلبه»؛ (امالی صدوق/354)
کسی به‌دنبال نورایت درون است، باید نصف شب‌ها رابطه قلبی با پروردگار داشته باشد. وقتی بنده‌ای در دل شب، با خدای خود خلوت کند، پروردگار قلب او را نورانی می‌کند. تا از راه شب‌زنده‌داری وارد نشوی، غیرممکن است که بتوانی سفر الی الله بکنی. تمام اولیا و علمای اعلام و بزرگان دینی، اهل شب‌زنده‌داری بودند...
درس اخلاق شماره 595 اخلاص شرط علم‌اندوزی / آیت‌الله حق‌شناس تهرانی بزرگان دین می‌فرمایند که این علوم رسمی حوزوی که سراسر قیل است و قال، طریقیت دارد؛ یعنی مثل نردبانی است که شما را به مقصد می‌رساند. اگر همراه با تحصیل علم، تواضع آمد، حسن‌نیت آمد، ملایمت زبان آمد و با اجتماع به نحو صحیح برخورد کردید، هم‌‌نشینی با خوبان آمد، ادب و حکمت آمد، معلوم می‌شود که علم تو «آیة محکمة» است و اگر این صفات، همراه علم پیدا نشد، معلوم می‌شود که آن علم، نردبان نشد و تو را به مقصد نرساند...
درس اخلاق شماره 594 رفاقت / آیت‌الله حق‌شناس تهرانی انسان به سه چیز محتاج است و یکی از آن‌ها به منزله غذاست که اگر به انسان نرسد می‌میرد و آن رفیق است. اگر ما می‌دانستیم که رفیق خوب چه ارزشی دارد ولو در تاریکی‌ها و ظلمات...
درس اخلاق شماره 593 کمبودهای دنیوی مانع پیشرفت نیست / آیت‌الله مظاهری در مباحث گذشته گفته شد که ملا و باسواد بودن و نیز متقی و مهذب بودن از شرایط اساسی برای طلبه است و فهمیده شد که ملا شدن مشکل است و متقی شدن از آن مشکل‌تر است. لازم است این مسئله مطرح شود که در مقابل این مشکلات چه باید کرد؟ آیا باید دست روی دست گذاشت و بگوییم که چون مشکل است پس کاری نکنیم؟...
درس اخلاق شماره 590 سه‌گام شیطان برای وسوسه / آیت‌الله مصباح یزدی
با بررسی آیات و روایات دانسته می‌شود که شیطان برای گمراهی انسان در سه بخش سعی و تلاش می‌کند او در گام اول به سست کردن پایه‌های معرفتی می‌پردازد...
درس اخلاق شماره 589 نکاتی در باب تبلیغ / آیت‌الله مظاهری این تبلیغ ما، در حقیقت ادامه کار رسول الله و ائمه طاهرین علیهم السلام و ادامه خط سرخ اباعبدالله و کارهای پرمشقت آن بزرگواران است. شکی نیست که تبلیغ ما روحانیون از نیکوترین اعمال به حساب می‌آید و ثواب اخروی بسیاری هم دارد.
نکته مهم مواظبت ما از تبلیغ و رعایت شرایطی است که انصافاً بسیار مشکلی است...
درس اخلاق شماره 588 وظایف روحانیون / در ماه مبارک رمضان آیت‌الله مظاهری وظایف ما روحانیون، یا شخصی است و یا صنفی و نوعی. راجع به وظایف شخصی این روایت شریف را همه ما باید در نظر داشته باشیم که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «الا إنّ فی ایام دهرکم نفحات ألا فتعرضوا لها»؛ نیسم‌های رحمت می‌وزد و حتماً می‌وزد و شما خود را در معرض این نسیم‌ها قرار بدهید. ماه مبارک رمضان یکی از آن ایامی است که برای خودسازی خیلی مؤثر است و ما باید خود را در معرض آن قرار دهیم و اگر مواظبت بکنیم، عالی می‌شود و انسان همان اواخر ماه مبارک روشنایی‌های دل را می‌بیند...
درس اخلاق شماره 587 فضیلت انتظار و جایگاه منتظران / آیت‌الله ناصری روایات فراوانی وجود دارد که از ارزش انتظار و جایگاه منتظران از نگاه معصومین علیهم السلام حکایت دارد؛ به‌عنوان نمونه امام سجاد علیه السلام می‌فرماید: «من ثبت علی ولایتنا فی غیبة قائمنا أعطاه الله اجر الف شهید من شهداء بدر و أحد»؛ (بحارالانوار/52/125)...
درس اخلاق شماره 585 خودشناسی اساس علم / استاد محمدباقر تحریری اساس ادیان الهی بر مسئله تعلیم و تعلّم بنا شده و قرآن و اهل‌بیت علیهم السلام نیز به این مسئله اهمیت فراوانی داده‌اند؛ تا جایی که اولین سوره‌ای که بر نبی گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نازل شده، امر به قرائت و مطالعه است؛ منتها باید بدانیم که آن علمی مورد سفارش قرآن و اولیای دین قرار گرفته که سعادت دنیا و آخرت انسان را تأمین می‌کند...
درس اخلاق شماره 584 ناظران اعمال انسان / آیت‌الله مجتبی تهرانی رحمه الله علیه این‌که گفته می‌شود اگر یک عمل زشتی در برابر غیر انجام شود، بی‌حیایی است، این «غیر» یک وقت انسان‌هایی مثل خود شخص فاعل است که مقابل او فعل قبیح انجام می‌شود. صورت دیگر آن است که «غیر» مشهود ظاهری نیست؛ یعنی اعمال ما در مرای و منظر کسی است که ما او را با چشم ظاهری نمی‌بینیم. کسانی که به مبدأ و معاد و وحی الهی معتقد هستند و ادعای تدین و ایمان می‌کنند، باید به این ناظران هم توجه کرده و از آن‌ها حیا کنند.
آرشیو PDF
