نور عقل آیت‌الله بهاءالدینی عقل موجودی روحانی است که خدای متعال به انسان عنایت فرموده است؛ به شرط آنکه آدمی عقل را در مقابل هوا و هوس مهمل نگذارد. معرفةالله، توسط نورانیت عقل است؛ یعنی با نورانیت عقل انسان، حقایق اشیاء ظهور می‌کند. عقل دارای ادراک سرابی نیست؛ در حالی که واهمه و تخیلات، شناخت سرابی‌اند. شیخ اقدم ره در کافی شریف از امام صادق علیه السلام نقل کرده که حضرت در جواب کسی که از عقل سوال کرده فرمود: العقل ما عبد به الرحمان و اکتسب به الجنان.
تبلیغ با عمل آیت‌الله صالحی مازندرانی حدیث بسیار شریف و پربرکتی از امام صادق منقول است که «اگرچه خطاب به همه مردم است؛ اما معمولاً شامل حال امثال ما طلبه‌ها می‌شود. حضرت فرمودند: کونوا دعاة للناس بغیر السنتکم؛ یعنی اگر خواستید مردم را به تقوا، ایمان، توحید، بهشت و امثال آن دعوت کنید، این دعوت را با عملتان انجام دهید؛ یعنی خودتان بار تقوا را به دوش بکشید و با همین عمل، مردم را به تقوی دعوت کنید.
آیت‌الله‌العظمی نوری همدانی مدیریت زمان از نگاه امام کاظم (علیه السلام)
در جوامع بشری اقشار مختلفی در جامعه زندگی می‌کنند که در قرآن کریم به برخی از آنها اشاره شده است و یکی از این اقشار، عالمان دین هستند که در قرآن کریم به مقام و مرتبه آنها اشاره زیادی شده است. عالم بودن یک موقعیت بسیار عظیمی است که خداوند به انسان عطا می‌کند؛ لذا طلاب علوم دینی باید هویت عالم و مسیری که در آن قدم می‌گذارند را بدانند و در این مسیر خط و مشی خود را مشخص کنند.
هر شب به حساب خود رسیدگی کن آیت‌الله مجتهدی تهرانی(ره) راه غلبه بر نفس، محاسبه است. بعضی اولیای خدا یک دفتری همراه خود داشتند و هر کاری که می‌کردند می‌نوشتند، در آخر روز هم نشسته و حساب کارهای خود را می‌کردند که ما در این روز چه کردیم، چه مقدار اطاعت خداوند متعال را نمودیم، چه مقدار سرپیچی و نافرمانی کردیم.
اخلاق در حوزه شماره 644 ارزش تفکر - آیت‌الله تألّهی سرّ این‌که تفکر بهتر از عبادت عملی است، این است که در آن معنای ذکر نهفته است و علاوه بر آن این‌که تفکر، دو چیز بزرگ را می‌افزاید، معرفت و محبت؛
درس اخلاق شماره 628 راز همه بدبختی‌های بشر!-حضرت آیت‌الله علوی گرگانی حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم خطاب به ابوذر غفاری می‌فرمایند: یا أبا ذرٍّ، یقولُ اللّه ُ جلَّ ثَناؤهُ: و عِزَّتی و جَلالی، لا یُؤْثِرُ عَبْدی هَوایَ على هَواهُ إلاّ جَعَلتُ غِناهُ فی نَفسِهِ و هُمومَهُ فی آخِرَتِهِ و ضَمَّنْتُ السّماواتِ و الأرضَ رِزقَهُ و کَفَفْتُ علَیهِ ضَیْعَتَهُ و کُنتُ لَه مِن وراءِ تِجارةِ کُلِّ تاجرٍ .(بحار الأنوار / 77/87/3)...
درس اخلاق شماره 627 آثار سوء اعراض از نماز و سبک شمردن آن- آیةالله‌العظمی مظاهری در آموزه‌های وحیانی و تعالیم قرآن و عترت ؟عهم؟، اعراض از نماز به شدت مذمت شده است. قرآن شریف در هنگام بیان گفت‌وگوی بهشتیان با اهل جهنم می‌فرماید: «فی جنات یتسائلون، عن المجرمین ما سلککم فی سقر، قالوا لم نک من المصلین و لم نک نطعم المسکین و کنا نخوض مع الخائضین»؛(مدثر/45-40) روز قیامت بهشتیان از گناهکاران سؤال می‌کنند، چه چیز شما را به جهنم کشانید؟ پاسخ می‌دهند: ما از نمازگزاران نبودیم و به مستمندان طعام نمی‌دادیم و با آنان که سخن باطل می‌گفتند، هم‌آواز می‌شدیم و با گناهکاران هم‌نشین بودیم...
درس اخلاق شماره 626 کلید تمام نعمت‌ها-آیت‌الله خوشوقت امام حسین علیه السلام شب عاشورا در خطبه‌ای فرمودند: «اللهم إنّی احمدک علی أن اکرمتنا بالنبوة و علّمتنا القرآن و فقّهتنا فی الدین لنا اسماعاً و ابصاراً و أفئدةً فاجعلنا من الشاکرین»؛ در شب عاشورا، شبی که حساس‌ترین شب و آخرین شب عمر امام سوم شیعیان است، دو نعمت را از افتخارات حیات طیبه خود برمی‌شمارد و به سبب همین دو نعمت خداوند را شکر می‌نماید؛ یکی «أکرمتنا بالنبوة»؛ یعنی ما را از نسل پیغمبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم قرار دادی و نبوت ایشان را در بیت ما مقرر فرمودی...
درس اخلاق شماره 622 فطرت و هدایت انسان‌ها / آیت‌الله بهاءالدینی فطرت انسانی، فطرت هدایت و ایمان به خدای تعالی است. آنچه انسان را از این فطرت خارج می‌کند، معصیت خدای تعالی و اطاعت از شیطان است؛ چه شیطان داخلی که هوا و هوس خود انسان است و یا شیطان خارجی که هوا و هوس دیگران است...
درس اخلاق شماره 621 همت و لیاقت / آیت‌الله بهاءالدینی خدای تعالی همه نعمت‌های بی‌حد و حصرش را در اختیار بشر گذاشته است؛ منتها بشر به اندازه همت خودش استفاده می‌کند. انبیا و اولیا به اندازه همت و لیاقت خودشان استفاده می‌کنند. هر اندازه لیاقت و همت عالی باشد، استفاده از این عالم به حسب روحانیت و مادیت عالی‌تر است.
پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم با تمام موجودات جهان آشنا بود، با ملائکه و با مقربین درگاه خدا مصاحبت داشت، با اهل قبور آشنا بود، با عالم برزخ و قیامت آشنا بود، آنها یک‌چنین علومی داشتند. خدا نصیب همه کند که از برکات اسلام و از علوم اسلامی استفاده کنند و این تابع همت و لیاقت انسان است و همت عالی و لیاقت کامل هم از برکات خداست...
درس اخلاق شماره 619 حقوق مؤمن نسبت به برادر دینی / آیت‌الله محقق کابلی یکی از چیزهایی که بسیار سفارش شده و از نظر اسلام و مذهب حقه جعفری به آن زیاد تأکید شده است، حق برادر مؤمن است. وقتی احادیث و روایات را مطالعه می‌کنیم، اهمیت حق برادر مؤمن را متوجه می‌شویم. حدیثی در بحارالانوار منقول است که «والله انّ المؤمن لأعظم حقاً مِن الکعبة.» (بحارالانوار 222/71) این خیلی عجیب است. کعبه که خانه خداوند یاد شده و در هر سال مردم به طوافش می‌روند، با این حال امام صادق علیه السلام حرمت مؤمن را از کعبه بالاتر می‌داند. وقتی مؤمن این قدر ارزش و احترام دارد، چه‌طور می‌شود که انسان جرأت کند که سوء‌ظن به او پیدا کند و به دنبال آن توهین کند و تهمت بزند...
درس اخلاق شماره 618 معرفت نفس، با فضیلت‌ترین حکمت / آیت‌الله خائفی اگر ما صد‌ها سال حکمت بخوانیم، فلسفه بخوانیم، فقه و اصول بخوانیم و بر همه دانش‌های عالم تسلط پیدا کرده باشیم، لکن اگر به نفس خود آشنایی پیدا نکنیم، راه به جایی نخواهیم برد. بنابراین با فضیلت‌ترین حکمت، معرفت نفس و شناخت نفس است...
درس اخلاق شماره 614 اخلاص در عمل / آیت‌الله محقق کابلی آنچه برای بندگان خدا ضرورت دارد، اخلاص در عمل است. خداوند در قرآن می‌فرماید: یومٌ لا ینفع مال و لا بنون إلّا مَن أتی الله بقلبٍ سلیم؛ شعراء/89
اگر انسان صبغه الهی نداشته باشد، مال و فرزند به دردش نمی‌خورد. اگر صبغه الهی بود، آن‌وقت اگر برای مردم بیمارستان و مدرسه درست کرد، این مال به درد می‌خورد. مقصود این است که مال و فرزند مادی‌اند و لذا اگر رنگ خدایی نداشته باشند، فایده ندارند. تنها چیزی که برای انسان فایده دارد، قلب سلیم است و انسان با قلب سلیم به محضر الهی برود...
درس اخلاق شماره 613 راه‌حل درمان امراض روحی، قلبی و نفسی / آیت‌الله خائفی این‌که ما دوست داشته باشیم که دیگران به ما احترام و تجلیل کنند، این یک عیب و بیماری روحی است. برای درمان امراض روحی، قلبی و نفسی باید به‌سراغ انسان‌هایی رفت که در راه خدا قرارگرفته‌اند و عظمت‌الله در قلبشان تجلی پیداکرده و خالص و خودساخته‌اند. اگر چنان‌چه بیماران روحی و نفسی و قلبی به چنین گروهی پیوستند، مسائل‌شان حل می‌شود و امراضشان بهبود می‌یابد. باید سعی کنیم که تابع کسانی بشویم که خداوند تبارک‌وتعالی را مرجع خودشان قرار داده‌اند و از غافلون نباشند...
درس اخلاق شماره 612 گام اول در سیرو سلوک / آیت‌الله حق شناس تهرانی در روایات وارد شد که هیچ پرده‌ای بین بنده و پروردگارش تاریک‌تر و ضخیم‌تر از هوای نفس نیست و لذا قدم اول در سیر و سلوک الی الله، خروج از بیت ظلمانی نفس و خودبینی و دور شدن از مقام کثرت است. اگر خروج از نفسانیت صورت گرفت، آن وقت شخص مسافر الی الله خواهد بود وگرنه مدعی سفر است و سیری نکرده است. نوعاً ما گرفتار نفس خودمان هستیم و همین نفس است که ما را پایبند پول و مقام و نظایر آن می‌کند، پایبند اطوار دنیوی می‌کند...
درس اخلاق شماره 611 مراتب ورع / آیت الله حق شناس تهرانی ایمان دو قسمت دارد: یکی رفع مانع است و دیگری ایجاد مقتضی. ما نوعاً ایجاد مقتضی می‌کنیم؛
یعنی دعا می‌خوانیم، اطاعت می‌کنیم، نماز می‌خوانیم، اما اگر در برابر یک عمل حرام و گناهی قرار بگیریم، آنجا دیگر مالک خودمان نیستیم.
چرا من بعد از گذشت سال‌های طولانی به آن مقامات عالیه نرسیده‌ام؟ چرا من مورد عنایت پروردگار واقع نشده‌ام؟ انسان برای طی مسیر اخلاق در کنار ایجاد مقتضی، به شدت نیاز به رفع موانع دارد و آن با رعایت تقوا و ورع حاصل می‌شود...
درس اخلاق شماره 610 رفع تخیل و توهم شیطانی / آیت‌الله‌العظمی مظاهری مردم هر انسانی فکر دارد و نمی‌شود که انسان بی‌فکر باشد، چه در خواب و چه در بیداری، اما گاهی این فکرها در بیداری، تخیل و توهم است.
تخیلات، وسوسه‌ها و توهمات بی‌جا سبب می‌شود که نفس انسان اطمینان و ثبات خود را از دست بدهد و متزلزل گردد و دچار شک و تردید شود...
درس اخلاق شماره 609 مقام مراقبه آیت الله حق شناس تهرانی اگر شما بخواهید مسیر تربیت اخلاقی و تهذیب نفس را پیش بگیرید، باید از راه مراقبه پیش بروید. مقام مراقبه این است که بدانیم در حضور و محضر چه کسی هستیم که حتی نسبت به خطورات و تصورات ذهنی ما هم آگاه است. شخصی سوال کرد: یا رسول‌الله! معنای آیه «علیم بذات الصدور(حدید/6)» چیست؟ حضرت فرمود: یعنی تصوراتی که در ذهن شما پیدا می‌شود، اعم از خیال معصیت یا خیال حسنات و یا کار نیک که می‌کنید، همه این ها در حضور و محضر پروردگار است. خدا رحمت کند، رهبر کبیر انقلاب امام خمینی قدس سره را که می‌فرمود: «عالم همه محضر حق تعالی است و شما درحضور حق تعالی هستید» ارزش مراقبه نزد علامه طباطبایی قدس سره...
درس اخلاق شماره 608 مؤمن از نگاه امیرالمؤمنین / آیت الله حق شناس تهرانی امیرالمؤمنین در اوصاف مومن می‌فرماید:«یصف الحق و یعمل به؛ یعنی مومن حق را توصیف می‌کند و به آن عمل می‌کند. «لایدع للخیر غایه الا امها؛ مؤمن می‌پرسد که کدام فضیلت است که من به ان متخلق نیستم؟ ولذا یک یک فصائل را قصد می‌کند. مومن می‌گوید که من باید از تمام فضائل انسانیت برخوردار شوم. همین یک موعظه برای من و شما کافی است. با دیدن این روایت باید خجالت بکشیم. اگر به این احادیث عمل نکنید از رحمت خدا دور خواهید شد، باید عمل بکنید. وقتی که دانستید، باید در عمل پیاده کنید، آقاجان من! اگر نمی‌توانی همه نماز هایت را اول‌وقت بخوانی، حتی‌المقدور یک وعده اش را اول وقت بخوان، وعده‌های دیگر را هم باید از پروردگار عزیز درخواست کنی...
درس اخلاق شماره 607 اهمیت نماز شب در زی طلبگی / آیت‌الله‌العظمی مظاهری این دستورالعملی که در اول سوره مزمل آمده و آن شب بیداری و سحرخیزی است، یک دستورالعمل مهم و تأثیرگذار در شئون مختلف زندگی می‌باشد.
آیه می‌فرماید: «یا ایها المزمل ٭ قم اللیل إلا قلیلاً ٭ نصفه أونقص منه قلیلاً ٭ أو زد علیه»؛ یعنی به اندازه ممکن در شب بیدار باش، یک ساعت بیداری قبل از اذان صبح در زندگی تأثیر دارد. برای این‌که در کارهایمان توفیق پیدا کنیم، برای این‌که در روز مشکل روحی پیدا نشود، خیلی تأثیر دارد...
درس اخلاق شماره 606 مراقبه و مشارطه / آیت‌الله‌العظمی مظاهری قانون مراقبه برای پیشرفت اخلاقی، قانون خوبی است؛ برای این‌که حالت توجه به این‌که خودمان در محضر خدا هستیم به ما روی می‌دهد. اگر شخصی بتواند این توجه را دائمی‌اش کند، به رتبه بسیار بالایی از معنویت می‌رسد. بزرگان ما مثل شیخ انصاری و حضرت امام خمینی عصمت را مرتبه آخر توجه، معنا کردند. اگر هدف از خلقت را دوام توجه بدانیم و این دوام توجه برای کسی اگر دائمی شود دیگر فرد گناه نمی‌کند و به‌طور ناخودآگاه همه صفات رذیله ریشه‌کن می‌شود. برای یک طلبه باید این معرفت حاصل شود که ما در محضر خدا و وجود مقدس حضرت ولی‌عصر عجل الله هستیم و قیام و قوام وجودی ما به‌واسطه ایشان است و این توجه‌ها خیلی کار می‌رسد...
درس اخلاق شماره 605 مراقبه و مشارطه / آیت‌الله مظاهری قانون مراقبه برای پیشرفت اخلاقی، قانون خوبی است؛ برای این‌که حالت توجه به این‌که خودمان در محضر خدا هستیم، به ما روی می‌دهد. اگر شخصی بتواند این توجه را دائمی‌اش کند، به رتبه بسیار بالایی از معنویت می‌رسد. بزرگان ما مثل شیخ انصاری و حضرت امام خمینی عصمت را مرتبه آخر توجه، معنا کردند. اگر هدف از خلقت را دوام توجه بدانیم و این دوام توجه برای کسی اگر دائمی شود دیگر فرد گناه نمی‌کند و به‌طور ناخودآگاه همه صفات رذیله ریشه‌کن می‌شود...
درس اخلاق شماره 601 هشت خصلت مؤمن در کلام پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم حضرت آیت‌الله علوی گرگانی
قال رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم«یَا عَلِیُّ، یَنْبَغِی أَنْ یَکُونَ فِی الْمُؤْمِنِ ثَمَانُ خِصَالٍ: وَقَارٌ عِنْدَ الْهَزَاهِزِ، وَ صَبْرٌ عِنْدَ الْبَلَاءِ، وَ شُکْرٌ عِنْدَ الرَّخَاءِ، وَ قُنُوعٌ بِمَا رَزَقَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ، وَ لَا یَظْلِمُ الْأَعْدَاءَ، وَ لَا یَتَحَامَلُ عَلَى الْأَصْدِقَاءِ، بَدَنُهُ مِنْهُ فِی تَعَبٍ، وَ النَّاسُ مِنْهُ فِی رَاحَةٍ». از جمله فرمایشاتی که پیغمبر بزرگوار به امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمودند:
«یَا عَلِیُّ یَنْبَغِی أَنْ یَکُونَ فِی الْمُؤْمِنِ ثَمَانُ خِصَالٍ؛ سزاوار است شخص مؤمن این هشت ویژگی را داشته باشد...
درس اخلاق شماره 600 سیر و سلوک الی‌الله / آیةالله‌العظمی مظاهری بوعلی سینا در آخر اشارات می‌گوید: سیر و سلوک الی‌الله شوق می‌خواهد، اراده می‌خواهد، اما نه شوق و اراده معمولی، بلکه نظیر کسی که آتش، سر تا پای او را گرفته باشد. به عبارت دیگر باید شبانه‌روز برای سیر و سلوک در حرکت باشد، که قرآن شریف از این به «سبح طویل» تعبیر می‌کند و در ضمن یک دستورالعمل در همان روزهای اول به پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: «إنّ لک فی النهار سبحاً طویلاً»(مزمل،7)؛ یا رسول‌الله! شب‌زنده‌داری و نماز شب، توسل و راز و نیاز، تمسک به قرآن و...
درس اخلاق شماره 599 پنج درسی که از امام علی علیه السلام باید آموخت / آیت الله محقق کابلی رحمه الله علیه
حضرت علی علیه السلام در حکمت 82 نهج‌البلاغه، می‌فرماید:
شما را به پنج چیز سفارش مىکنم که اگر براى آنها شتران را پر شتاب برانید و رنج سفر را تحمّل کنید سزاوار است:
« لاَ یَرْجُوَنَّ أَحَدٌ مِنْکُمْ إِلاَّ رَبَّهُ، وَلاَ یَخَافَنَّ إِلاَّ ذَنْبَهُ، وَلاَ یَسْتَحْیِیَنَّ أَحَدٌ منکم إِذَا سُئِلَ عَمَّا لاَ یَعْلَمُ أَنْ یَقُولَ: لاَ أَعْلَمُ، وَلاَ یَسْتَحْیِیَنَّ أَحَدٌ إِذَا لَمْ یَعَلَمِ الشَّیْءَ أَنْ یَتَعَلَّمَهُ. وَ علیکم بِالصَّبْرِ، فَإِنَّ الصَّبْرَ مِنَ الاِِْیمَانِ کَالرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ...»...
درس اخلاق شماره 598 مراحل موت در مسیر انسان / آیت‌الله حق‌شناس تهرانی موت احمر
در حدیث آمد که عمل بنی آدم خالص نمی‌شود، مگر این‌که چهار مرحله موت را طی کند. اولین مرحله، موت احمر است و موت احمر تحمل اذیت مردم است.
به آیت‌الله‌العظمی شیخ محمدتقی خوانساری عرض کردم: آقا! برخی از همشهری‌ها به حجره بنده می‌آیند و مزاحم مطالعه و عبادت بنده می‌شوند. ایشان فرمودند: اگر شما بخواهید به مقام عالی برسید، باید اذیت‌های مردم را تحمل کنید و بعد هم به این روایت نبی مکرم صلی الله علیه و آله و سلم اشاره فرمودند که عندالله مقامی است که فقط با تحمل اذیت به آن مقام می‌توان رسید...
درس اخلاق شماره 597 عوامل شقاوت و بدبختی انسان / حضرت آیت‌الله علوی گرگانی یکی از بیماری‌های خطرناک اخلاقی انسان، قساوت قلب است و نحوه به‌وجود آمدن قساوت قلب هم بسیار ساده است. رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند: «یَا عَلِیُّ، أَرْبَعُ خِصَالٍ مِنَ الشَّقَاءِ: جُمُودُ الْعَیْنِ، وَ قَسَاوَةُ الْقَلْبِ، وَ بُعْدُ الْأَمَلِ، وَ حُبُّ الْبَقَاءِ». (خصال/1/243)
چهار خصلت است که باعث شقاوت و بدبختی انسان می‌شود که ان‌شاءالله خدا هیچ‌یک از ما را به آن مبتلا نکند. این چهار چیز عوامل بدبختی بشر است. این را واقعاً از خدا بخواهید که ما را حفظ کند تا مبتلا به این صفات رذیله نباشیم؛ چون خیلی مهم است که پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم از این خصلت تعبیر به شقاوت می‌کنند...
درس اخلاق شماره 596 نماز شب علاج دردهای معنوی و مادی / آیت‌الله حق‌شناس تهرانی در روایت آمده که «إنّ العبد إذا تخلی بسیده فی جوف اللیل المظلم و ناجاه اثبت الله النور فی قلبه»؛ (امالی صدوق/354)
کسی به‌دنبال نورایت درون است، باید نصف شب‌ها رابطه قلبی با پروردگار داشته باشد. وقتی بنده‌ای در دل شب، با خدای خود خلوت کند، پروردگار قلب او را نورانی می‌کند. تا از راه شب‌زنده‌داری وارد نشوی، غیرممکن است که بتوانی سفر الی الله بکنی. تمام اولیا و علمای اعلام و بزرگان دینی، اهل شب‌زنده‌داری بودند...
آرشیو PDF
